OECD Multilingual Summaries

OECD Business and Finance Outlook 2015

Summary in Dutch

OESO Vooruitzichten voor het bedrijfsleven en financiën 2015

Samenvatting in het Nederlands

Beloftes nakomen wanneer de rentevoet laag is

Deze eerste uitgave van de OESO Vooruitzichten voor het bedrijfsleven en financiën onderzoekt de manier waarop bedrijven, banken, het schaduwbankstelsel en institutionele beleggers omgaan het de zeer lage rentevoeten en de structurele veranderingen van de wereldeconomie. De 'beloftes' van groei, werkgelegenheid en pensioeninkomen lopen risico als er geen specifieke beleidsbepalingen worden ontwikkeld en toegepast.

Bedrijfsinvesteringen en de stagnatiepuzzel

Na de monetaire beleidsbepalingen als gevolg van de crisis, hebben de financiële markten zich sterk hersteld. De bedrijven die kapitaaluitgaven doen, schijnen echter niet dezelfde waardecreatiekansen te hebben geïdentificeerd. Ondanks de zeer lage rentevoeten, stagneert de economische groei in veel regio's, deels vanwege het gebrek aan investeringen. Dit geldt voor bedrijven in de algemene industrie, in de infrastructuur en in de sectoren voor schone energie. De data van de laagst gerangschikte van de 10.000 grootste wereldwijde bedrijven die deel uitmaken van de Bloomberg World Equity Index van ontwikkelde en opkomende landen wordt gebruikt om deze puzzel te onderzoeken. Hierbij worden gegevens over kapitaaluitgaven en de bijbehorende financiële data voor 2002‑2014 gebruikt.

Trends, ontwikkelingen en beleidszorgen op de financiële markten

De beleidsbepalingen en de reacties van de regelgevende instanties op de crises zorgen er meestal voor dat de financiële excessen naar andere sectoren of regio's worden doorgeschoven. De respons op de crisis in 2008 heeft het risico aan het schaduwbankstelsel en de bedrijfsobligatiesectoren doorgegeven. Schaduwbanken organiseren krediet tussen cash‑rijke en cash‑arme beleggers zodat ze hun obligaties opnieuw kunnen gebruiken en direct of synthetisch toegang kunnen verkrijgen tot alternatieve producten met een hogere opbrengst en een lager risico in een economie die wordt gekenmerkt door een lage rentevoet en een toenemend langlevenrisico. Het probleem wordt veroorzaakt door een aantal impliciete beloften die zijn gemaakt aan beleggers die waarschijnlijk niet kunnen worden nagekomen als er geen structurele veranderingen plaatsvinden en betere reguleringen worden toegepast.

Wat dit betreft zijn vooral de solvabiliteitsposities van pensioenfondsen en levensverzekeringsmaatschappijen zorgelijk. Als hun beloften verbonden zijn aan wijzigende parameters of als ze aangepast kunnen worden aan het nieuwe economische klimaat met lage rentevoeten, lage inflatie en weinig groei, dan zouden deze instellingen de nieuwe werkelijkheid kunnen overleven. Men maakt zich echter ernstige zorgen over de financiële vooruitzichten als deze instellingen zwaar betrokken raken bij een 'zoektocht naar opbrengst', zodat ze hun vaste garantiebeloften kunnen nakomen die gemaakt werden toen de rentevoeten hoger waren. Regelgevende instanties en beleidsbepalende instellingen moeten hierop alert blijven.

Het midden‑ en kleinbedrijf (MKB) is van essentieel belang voor het herstel van de huidige economische en financiële crisis. Vanwege de crisis lenen de banken minder en dit heeft vooral een negatief effect op het MKB, omdat de financieringsbronnen voor kleinere bedrijven tijdens een economische recessie sneller opdrogen dan voor grote ondernemingen. Vooral buiten de Verenigde Staten voldoen de banken niet aan de kredietbehoeften. Daarom wordt een tweeledige aanpak voor stimulering van kredieten voor het MKB voorgesteld (indien het om een aanbodprobleem gaat): allereerst moet de gezondheid van de banken worden hersteld, zodat ze meer kunnen lenen; ten tweede moet de ontwikkeling van een grote waaier van niet‑bancaire financiering voor het MKB op de staatsschuld‑ en aandelenmarkten worden ondersteund. Vooral de aandelenmarkt leent zich goed voor het kleine, dynamische en op innovatie gerichte MKB. Gezien de diversiteit van de MKB‑sector, blijft financiering een complex gegeven waar allerlei verschillende instrumenten en strategieën voor moeten worden ontwikkeld. De beleidsbepalers kunnen hierbij helpen door ondersteuning te bieden via verbetering van de data‑inzichtelijkheid, standaardisatie en informatiecampagnes over de beschikbare financieringsopties.

De recente trends in de wereldwijde en regionale grensoverschrijdende financiële stromen van multinationale ondernemingen worden herzien op basis van de data over internationale fusies en overnames en buitenlandse directe investeringen. Er zijn drie factoren die de vooruitzichten bepalen: de grote economische trends, de toenemende betrokkenheid van overheden in het bestuur van de wereldwijde economie en de duurzaamheid van de investeringen van multinationale ondernemingen in de economieën van opkomende landen.

Versterking van op markt‑gebaseerde financiering van bedrijfsinvesteringen

De afgelopen tien jaar is het gebruik van kapitaalmarkten door ondernemingen op een aantal belangrijke punten veranderd. Deze veranderingen zijn deels het gevolg van macro‑economische gebeurtenissen die invloed hebben gehad op de traditionele bronnen van geldmiddelen, en enige bedrijfsschuld van traditionele bankleningen hebben doorgeschoven naar bedrijfsobligaties. Mogelijk zijn ze beïnvloed door de wijzigingen van de regels die een bijdrage hebben geleverd aan de reductie van het gebruik van de openbare aandelenmarkt door het klein‑ en middenbedrijf. De afgelopen tien jaar hebben zich ook ingrijpende wijzigingen voorgedaan in de werking van de secundaire aandelenmarkten en handelspraktijken, wat belangrijke beleidsvraagstukken opwerpt met betrekking tot de creatie van gelijke concurrentievoorwaarden voor beleggers en een efficiënte prijsvorming. Gezien het economische klimaat met lage rentevoeten, waarin institutionele beleggers het moeilijk vinden om hun beloften na te komen, hebben bedrijven ook moeten reageren op de vraag van beleggers naar hogere dividenden en programma's voor het terugkopen van aandelen.

Beleidshervorming voor investering en groei ten bate van de concurrentie

De G20 verklaarde in 2014 dat een stimulering van de concurrentie een prioriteit was, omdat een sterke concurrentie tussen bedrijven de incentive is om kosten te reduceren en nieuwe en betere producten te ontwikkelen. Het economische bewijs toont aan dat enkele van de meest effectieve structurele hervormingen voor groeistimulatie gericht zijn op de versterking van de concurrentie op de markt. Anderzijds zijn de meest schadelijke concurrentiebeperkingen vaak afkomstig van beschermde staatsondernemingen of van beleidsbepalingen die de concurrentie onnodig limiteren. Aangezien staatseigendom steeds belangrijker wordt in de wereldeconomie, wordt het ook steeds belangrijker om te verzekeren dat staatsondernemingen aan dezelfde concurrentievoorwaarden voldoen als privéondernemingen. Vaak is het niet eenvoudig om de meest schadelijke beleidsbepalingen te identificeren en opnieuw te ontwikkelen en vaak ligt dit ook politiek gezien gevoelig. De kwantificering van de voordelen van de ervaringen in andere landen biedt vaak positieve informatie zodat er politieke ondersteuning voor de hervormingen kan worden verkregen. Hieronder komen enkele voorbeelden daarvan aan de orde.