OECD Multilingual Summaries

Education at a Glance 2015

OECD Indicators

Summary in Greek

Η εκπαίδευση με μια ματιά 2015

Δείκτες ΟΟΣΑ

Περίληψη στα ελληνικά

Στην αγορά εργασίας και στη ζωή η εκπαίδευση αξίζει τον κόπο…

Κατά μέσο όρο, πάνω από το 80% των ενηλίκων που έχουν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση εργάζονται, έναντι άνω του 70% των ενηλίκων που είναι απόφοιτοι της ανώτερης δευτεροβάθμιας ή της μεταδευτεροβάθμιας μη τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, και έναντι κάτω του 60% των ενηλίκων που δεν έχουν ολοκληρώσει την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επίσης, οι αποδοχές των πτυχιούχων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι κατά 60% περίπου υψηλότερες, κατά μέσο όρο, από αυτές των ενηλίκων που είναι απόφοιτοι μόνο της ανώτερης δευτεροβάθμιας. Γενικά, τα ποσοστά απασχόλησης και οι αποδοχές αυξάνονται, καθώς αυξάνεται το επίπεδο εκπαίδευσης και δεξιοτήτων ενός ενήλικα. Όμως, στην αγορά εργασίας ένα δίπλωμα ή ένα πτυχίο συνεχίζει να αποτελεί την κύρια ένδειξη των δεξιοτήτων ενός εργαζομένου.

Έχοντας, αναμφίβολα, αυτά τα πλεονεκτήματα κατά νου, όλο και περισσότεροι νέοι στις χώρες του ΟΟΣΑ ακολουθούν τριτοβάθμιες σπουδές. Κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ και στις υποεθνικές περιφέρειες που συμμετείχαν στην Έρευνα για τις δεξιότητες των ενηλίκων (PIAAC) το 2012, το 22% των ατόμων ηλικίας 25‑34 ετών που δεν σπούδαζαν ‑και στην Κορέα το 47% της εν λόγω ομάδας‑ διέθεταν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ οι γονείς τους όχι. Αυτή η «πρώτη γενιά ενηλίκων με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» και οι ενήλικες με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των οποίων οι γονείς ήταν επίσης πτυχιούχοι της ίδιας βαθμίδας έχουν παρόμοια ποσοστά απασχόλησης και ακολουθούν παρόμοιους τομείς σπουδών. Τούτο υποδεικνύει ότι το να αποκτά κάποιος πρώτος σε μία οικογένεια προσόντα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν είναι με κανένα τρόπο μειονέκτημα.

Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι μολονότι το ποσοστό εγγραφής σε προγράμματα προπτυχιακών σπουδών είναι πολύ υψηλότερο από το ποσοστό εγγραφής σε προγράμματα μεταπτυχιακών ή διδακτορικών σπουδών, οι ευκαιρίες στην αγορά εργασίας ‑και οι αποδοχές‑ είναι μεγαλύτερες για τους ενήλικες που έχουν μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών από όσο για αυτούς που έχουν μόνο το πρώτο πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι αποδοχές των εργαζόμενων ενηλίκων που κατέχουν μόνο το πρώτο πτυχίο ή άλλο ισότιμο τίτλο σπουδών είναι κατά 60% περίπου υψηλότερες σε σύγκριση με αυτές των ενηλίκων που είναι απόφοιτοι της ανώτερης δευτεροβάθμιας. Όμως, οι αποδοχές των ενηλίκων με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, διδακτορικό δίπλωμα ή άλλο ισότιμο τίτλο σπουδών είναι πάνω από διπλάσιες.

Όμως τα οφέλη από την εκπαίδευση δεν είναι μόνο οικονομικής φύσης. Οι ενήλικες με υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο είναι πιο πιθανό να αναφέρουν ότι είναι υγιείς, ότι συμμετέχουν σε δραστηριότητες εθελοντισμού, ότι εμπιστεύονται τους άλλους ανθρώπους και ότι αισθάνονται ότι έχουν δικαίωμα λόγου στη διακυβέρνηση της χώρας. Με άλλα λόγια, όσο υψηλότερο το εκπαιδευτικό επίπεδο των ενηλίκων τόσο μεγαλύτερη είναι η συμμετοχή τους στον κόσμο γύρω τους.

...αν και οι ανισότητες παραμένουν

Παρόλο που οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων μειώθηκαν και σε κάποιες περιπτώσεις αναστράφηκαν, οι γυναίκες συνεχίζουν να υποεκπροσωπούνται σε ορισμένους τομείς σπουδών όπως η επιστήμη, η τεχνολογία, η μηχανική και τα μαθηματικά. Οι νέες γυναίκες είναι επίσης λιγότερο πιθανό να εργάζονται από όσο οι νέοι άνδρες, αν και οι διαφορές όσον αφορά την απασχόληση είναι πολύ μικρότερες ανάμεσα στους νέους ενήλικες με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από όσο ανάμεσα σε νέους με χαμηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο.

Επίσης σύμφωνα με τα στοιχεία, το εκπαιδευτικό επίπεδο ενός ενήλικα ασκεί τη μεγαλύτερη επίδραση στη διαμόρφωση των αποδοχών του. Οι ενήλικες που είναι απόφοιτοι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν κατά 23 εκατοστιαίες μονάδες περισσότερες πιθανότητες να κατατάσσονται στο 25% των υψηλότερα αμειβόμενων ενηλίκων (σε μηνιαίες αποδοχές) σε σύγκριση με τους ενήλικες που έχουν ολοκληρώσει μόνο την ανώτερη δευτεροβάθμια ή τη μεταδευτεροβάθμια μη τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Μεταξύ του 2010‑2012 οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση μειώθηκαν σε πολλές χώρες του ΟΟΣΑ

Ο τομέας της εκπαίδευσης βίωσε μία καθυστερημένη αντίδραση στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. Μεταξύ του 2010‑2012 καθώς το ΑΕΠ άρχισε να αυξάνεται έπειτα από την επιβράδυνση, οι δημόσιες δαπάνες για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μειώθηκαν σε περισσότερες από μία στις τρεις χώρες του ΟΟΣΑ.

Η οικονομική ύφεση του 2008 έπληξε επίσης άμεσα τους μισθούς των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στα χρόνια που ακολούθησαν την κρίση, παρόλο που σε μερικές χώρες είχε ήδη ξεκινήσει η ανάκαμψη με αργό ρυθμό, οι μισθοί των εκπαιδευτικών πάγωσαν ή περικόπηκαν σε τέτοιο βαθμό ώστε ο αριθμός των χωρών όπου καταγράφηκε αύξηση των μισθών, σε πραγματικούς όρους, μειώθηκε σε περίπου μία στις δυο χώρες μεταξύ του 2008‑2013. Οι εξελίξεις αυτές δεν συνέβαλαν στη μείωση των μεγάλων μισθολογικών διαφορών μεταξύ των εκπαιδευτικών και άλλων εργαζομένων με παρόμοιο επίπεδο εκπαίδευσης. Κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ, οι αποδοχές των εκπαιδευτικών της προσχολικής αγωγής και της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ανέρχονται στο 78% του μισθού των ατόμων με παρόμοιο εκπαιδευτικό επίπεδο που εργάζονται με σύμβαση πλήρους απασχόλησης όλο το έτος. Οι αποδοχές των εκπαιδευτικών της κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ανέρχονται στο 80% και των εκπαιδευτικών της ανώτερης δευτεροβάθμιας στο 82% του παραπάνω μισθού αναφοράς. Αυτοί οι μη ανταγωνιστικοί μισθοί θα δυσχεράνουν την προσέλκυση των καλύτερων υποψηφίων στο επάγγελμα του εκπαιδευτικού.

Οι περικοπές της χρηματοδότησης μπορούν επίσης να αποτελέσουν απειλή για τις δραστηριότητες επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών. Σύμφωνα με στοιχεία του προγράμματος PISA, παρά την αυξανόμενη επένδυση στις ΤΠΕ για τα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί δεν χρησιμοποιούν τα εργαλεία αυτά συστηματικά. Πράγματι, οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στη Διεθνή έρευνα του ΟΟΣΑ για τη διδασκαλία και τη μάθηση (TALIS) το 2013 ανέφεραν ότι ένας από τους τομείς στους οποίους έχουν ανάγκη επιμόρφωσης είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων για τη χρήση των ΤΠΕ στη διδασκαλία.

Άλλα συμπεράσματα

• Το 2012 οι χώρες του ΟΟΣΑ διέθεσαν κατά μέσο όρο το 5,3% του ΑΕΠ τους σε εκπαιδευτικά ιδρύματα από την πρωτοβάθμια έως την τριτοβάθμια εκπαίδευση. 11 χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία διέθεσαν πάνω από το 6% του ΑΕΠ τους.
• Η εκπαίδευση χρηματοδοτείται κυρίως από το δημόσιο τομέα, όμως τα τριτοβάθμια ιδρύματα λαμβάνουν το μεγαλύτερο μερίδιο της χρηματοδότησής τους από ιδιωτικές πηγές. Μεταξύ του 2000 και του 2012 το μέσο ποσοστό της δημόσιας χρηματοδότησης για τα τριτοβάθμια ιδρύματα μειώθηκε από 69% το 2000 σε 64% το 2012.
• Η νηπιακή εκπαίδευση είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τους μαθητές από οικογένειες μεταναστών.
• Σε όλες τις χώρες και οικονομίες που συμμετείχαν στο Πρόγραμμα του ΟΟΣΑ για τη διεθνή αξιολόγηση των μαθητών (PISA) το 2012, οι διαφορές μεταξύ των φύλων όσον αφορά την επίδοση στην ανάγνωση είναι μικρότερη στην ψηφιακή ανάγνωση από ό,τι στην ανάγνωση έντυπου υλικού. Τα κορίτσια είναι καλύτερα από τα αγόρια στην ψηφιακή ανάγνωση κατά 26 βαθμούς κατά μέσο όρο, έναντι 38 βαθμών κατά μέσο όρο –το ισοδύναμο ενός περίπου έτους σχολικής φοίτησης‑ στην ανάγνωση έντυπου υλικού.
• Περίπου το 77% των ενηλίκων με προσόντα επαγγελματικής ανώτερης δευτεροβάθμιας ή μεταδευτεροβάθμιας μη τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εργάζονται. Το ποσοστό αυτό είναι 7 εκατοστιαίες μονάδες υψηλότερο από το ποσοστό των ενηλίκων που ολοκλήρωσαν μόνο τη γενική ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
• Ένας στους πέντε νέους ηλικίας 20‑24 ετών δεν εργάζεται, δεν σπουδάζει και δεν συμμετέχει σε κάποιο πρόγραμμα κατάρτισης.
• Το 57% περίπου των εργαζόμενων ενηλίκων με καλό επίπεδο δεξιοτήτων στις ΤΠΕ και στην επίλυση προβλημάτων συμμετέχουν σε προγράμματα τυπικής και/ή άτυπης εκπαίδευσης που χρηματοδοτούνται από εργοδότες. Μόνο το 9% των ενηλίκων που δεν μπορούν να χρησιμοποιούν Η/Υ και δεν διαθέτουν τις δεξιότητες για την επίλυση προβλημάτων συμμετέχουν σε παρόμοια προγράμματα.
• Οι μεγαλύτερες σχολικές τάξεις συσχετίζονται αφενός με τη μείωση του χρόνου που αφιερώνεται στη διδασκαλία και τη μάθηση και αφετέρου με την αύξηση του χρόνου που αφιερώνεται στη διατήρηση της τάξης μέσα στη σχολική αίθουσα. Ένας επιπλέον μαθητής σε μία τάξη μέσου μεγέθους σχετίζεται με μείωση του χρόνου διδασκαλίας και μάθησης κατά 0,5 εκατοστιαίες μονάδες.
• Το διδακτικό προσωπικό στις χώρες του ΟΟΣΑ γερνά: το 2013 το 36% των εκπαιδευτικών στο δευτεροβάθμιο σχολείο ήταν τουλάχιστον 50 ετών. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε κατά 3 εκατοστιαίες μονάδες μεταξύ του 2005 και του 2013 κατά μέσο όρο στις χώρες με συγκρίσιμα στοιχεία.