OECD Multilingual Summaries

Education at a Glance 2014

OECD Indicators

Summary in Greek

Η εκπαίδευση με μια ματιά 2014

Δείκτες ΟΟΣΑ

Περίληψη στα ελληνικά

Τα οφέλη από την επέκταση της πρόσβασης στην εκπαίδευση δεν είναι κατανεμημένα ισότιμα

Η πρόσβαση στην εκπαίδευση εξακολουθεί να επεκτείνεται και το ποσοστό των ενηλίκων που διαθέτουν υψηλό επίπεδο δεξιοτήτων γραμματισμού εξακολουθεί να αυξάνεται. Όμως, οι κοινωνικοοικονομικές διαφορές βαθαίνουν, διότι η επίδραση της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων στις ευκαιρίες ζωής που προσφέρονται σε ένα άτομο έχει ενισχυθεί σημαντικά.

Η αγορά εργασίας επιβραβεύει το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και δεξιοτήτων

Ας πάρουμε για παράδειγμα τις συνθήκες απασχόλησης. Κατά μέσο όρο, πάνω από το 80% των ενηλίκων με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εργάζονται έναντι λιγότερο από το 60% των ατόμων που δεν έχουν ολοκληρώσει την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εντούτοις, τα άτομα με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ιδιαίτερα οι νέοι ενήλικες, πλήττονται εξίσου από την ανεργία. Κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ, το ποσοστό ανεργίας των ενηλίκων με τριτοβάθμια εκπαίδευση διαμορφώθηκε στο 5,0% το 2012 (έναντι 3,3% το 2008), όμως μεταξύ των ατόμων ηλίκιας 25‑34 ετών έφτασε στο 7,4% (έναντι 4,6% το 2008). Συγκριτικά, το ποσοστό ανεργίας των ατόμων ηλίκιας 25‑34 ετών που δεν έχουν ολοκληρώσει την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ανήρθε στο 19,8% το 2012 (και ήταν ακόμα υψηλότερο σε πολλές χώρες) έναντι 13,6% το 2008. Τα στοιχεία αυτά επαναβεβαιώνουν το συμπέρασμα ότι η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση έπληξε περισσότερο τους νέους ενήλικες με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο (Δείκτης Α5).

Η έλλειψη δεξιοτήτων ενισχύει τον κίνδυνο της ανεργίας, ακόμα και μεταξύ των ατόμων με παρόμοιο εκπαιδευτικό επίπεδο. Για παράδειγμα, κατά μέσο όρο στις 24 χώρες και υποεθνικές περιφέρειες που συμμετείχαν στην έρευνα για τις δεξιότητες των ενηλίκων, το 5,8% των ενηλίκων που δεν έχουν ολοκληρώσει την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αλλά έχουν ένα μέτριο επίπεδο επάρκειας όσον αφορά το γραμματισμό ήταν άνεργοι το 2012, έναντι 8,0% των ενηλίκων με παρόμοιο εκπαιδευτικό επίπεδο αλλά χαμηλό επίπεδο γραμματισμού. Ομοίως, μεταξύ των ενηλίκων με τριτοβάθμια εκπαίδευση, το 3,9% εκείνων με χαμηλότερο επίπεδο επάρκειας όσον αφορά το γραμματισμό ήταν άνεργοι, έναντι 2,5% εκείνων με το υψηλότερο επίπεδο (Δείκτης Α5).

Τα στοιχεία για τις αποδοχές επίσης δείχνουν τη διεύρευνση του χάσματος μεταξύ εκείνων που έχουν και εκείνων που δεν έχουν εκπαιδευτικά προσόντα. Στις χώρες του ΟΟΣΑ, οι αποδοχές των ενηλίκων με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι κατά περίπου 70% περισσότερες, κατά μέσο όρο, από αυτές των αποφοίτων της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι διαφορές ως προς τις δεξιότητες επίσης επηρεάζουν τις αποδοχές, ακόμα και ανάμεσα στα άτομα που έχουν το ίδιο εκπαιδευτικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, κατά μέσο όρο, οι αποδοχές ενός ενήλικα με τριτοβάθμια εκπαίδευση και με το υψηλότερο επίπεδο επάρκειας όσον αφορά το γραμματισμό ξεπερνούν κατά 45% τις αποδοχές ενός ενήλικα με παρόμοιο εκπαιδευτικό επίπεδο αλλά με το χαμηλότερο επίπεδο επάρκειας, σύμφωνα με τις μετρήσεις της έρευνας για τις δεξιότητες των ενηλίκων (Δείκτης Α6).

Στις περισσότερες χώρες η απόλυτη ανοδική κινητικότητα στην εκπαίδευση είναι συνηθέστερη από ό,τι η καθοδική κινητικότητα

Η επέκταση των εκπαιδευτικών συστημάτων σε πολλές χώρες του ΟΟΣΑ, τόσο στην ανώτερη δευτεροβάθμια ή στη μεταδευτεροβάθμια μη τριτοβάθμια όσο και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, παρείχε στους νέους ηλικίας 25‑34 ετών την ευκαιρία να αποκτήσουν υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο από τους γονείς τους. Κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ που συμμετείχαν στην έρευνα για τις δεξιότητες των ενηλίκων του 2012 (προϊόν του Προγράμματος του ΟΟΣΑ για τη Διεθνή Αποτίμηση των Ικανοτήτων των Ενηλίκων, γνωστό ως PIAAC), το 32% των νέων διέθεταν υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο από αυτό των γονιών τους, ενώ μόνο 16% διέθεταν επίπεδο χαμηλότερο αυτό αυτό των γονιών τους. Σε όλες τις χώρες εκτός από τη Γερμανία, την Εσθονία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία, η απόλυτη ανοδική κινητικότητα στην εκπαίδευση είναι συνηθέστερη από ό,τι η καθοδική κινητικότητα. Η επέκταση της εκπαίδευσης ήταν ιδιαίτερα σημαντική στη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Κορέα και τη Ρωσική Ομοσπονδία, όπου η διαφορά μεταξύ ανοδικής και καθοδικής εκπαιδευτικής κινητικότητας είναι 30 ή περισσότερες εκατοστιαίες μονάδες (Δείκτης Α4).

Άλλα συμπεράσματα

• Σχεδόν το 40% των ατόμων ηλικίας 25‑34 ετών είναι σήμερα απόφοιτοι της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ποσοστό που είναι κατά 15 εκατοστιαίες μονάδες μεγαλύτερο από αυτό της ομάδας ηλικίας 55‑64 ετών (Δείκτης A1).
• Καταγράφηκε αύξηση κατά 10 εκατοστιαίες μονάδες, κατά μέσο όρο, μεταξύ του ποσοστού των ενηλίκων μεγαλύτερης και νεότερης ηλικίας που βαθμολογήθηκαν με το υψηλότερο επίπεδο επάρκειας όσον αφορά το γραμματισμό (Δείκτης A1).
• Στην πλειονότητα των χωρών του ΟΟΣΑ, η εκπαίδευση ξεκινά σήμερα για τα περισσότερα παιδιά πολύ πριν από τα πέμπτα τους γενέθλια. Περισσότερα από τα τρία τέταρτα των παιδιών ηλικίας 4 ετών (84%) είναι εγγεγραμμένα στην προσχολική και την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο σύνολο του ΟΟΣΑ, ενώ στις χώρες του Οργανισμού που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης το ποσοστό ανέρχεται στο 89% (Δείκτης C2).
• Κάπου 72% των μαθητών που αρχίζουν την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ολοκληρώνουν το σχολικό πρόγραμμα εντός της θεωρητικής διάρκειας του προγράμματος. Δίνοντας δύο επιπλέον χρόνια στους μαθητές για να ολοκληρώσουν την εν λόγω εκπαιδευτική βαθμίδα, το ποσοστό των μαθητών που ολοκληρώνει με επιτυχία το σχολικό πρόγραμμα δύο χρόνια μετά τον προκαθορισμένο χρόνο αποφοίτησης ανέρχεται στο 87% κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ (Δείκτης Α2).
• Το 2012, κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ, το 49% των νέων ηλικίας 15‑29 ετών παρακολουθούσαν προγράµµατα εκπαίδευσης. Όσον αφορά το υπόλοιπο 51%, το 36% εργαζόταν, το 7% ήταν άνεργοι και το 8% δε συμμετείχε στο εργατικό δυναμικό (Δείκτης C5).
• Τα τριτοβάθμια ιδρύματα και, σε λιγότερο βαθμό, τα ιδρύματα προσχολικής αγωγής λαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των πόρων τους από ιδιωτικούς φορείς: 31% και 19% αντίστοιχα. Η δημόσια χρηματοδότηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων για όλα τα επίπεδα μαζί αυξήθηκε μεταξύ του 2000‑2011 σε όλες τις χώρες (εκτός της Ιταλίας) για τις οποίες υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία. Εντούτοις, καθώς περισσότερα νοικοκυριά μοιράζονται το κόστος της εκπαίδευσης, η ιδιωτική χρηματοδότηση αυξήθηκε με ακόμα μεγαλύτερο ρυθμό σε πάνω από τα τρία τέταρτα των χωρών (Δείκτης Β3).
• Ενώ το ποσοστό των δημόσιων δαπανών που διατέθηκαν για την εκπαίδευση συρρικνώθηκε στα δύο τρίτα των χωρών μεταξύ του 2005‑2011, κατά τη συντομότερη περίοδο μεταξύ του 2008‑2011 –το αποκορύφωμα της οικονομικής κρίσης‑ οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση αυξήθηκαν με ταχύτερο ρυθμό (ή μειώθηκαν με βραδύτερο ρυθμό) σε σύγκριση με τις δημόσιες δαπάνες για όλες τις άλλες υπηρεσίες σε 16 από τις 31 χώρες με διαθέσιμα στοιχεία (Δείκτης Β4).
• Οι εκπαιδευτικοί προσχολικής αγωγής πρέπει να είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών μόνο σε τέσσερις από τις 35 χώρες με διαθέσιμα στοιχεία. Μεταπτυχιακός τίτλος σπουδών απαιτείται επίσης για τους καθηγητές της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που διδάσκουν γενικά μαθήματα σε 22 από τις 36 χώρες με διαθέσιμα στοιχεία (Δείκτης D6).
• Η επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών είναι υποχρεωτική σε κάθε εκπαιδευτικό επίπεδο στα τρία τέταρτα περίπου των χωρών μελών και των χωρών εταίρων του ΟΟΣΑ με διαθέσιμα στοιχεία. Σε 17 χώρες απαιτείται για όλους τους εκπαιδευτικούς της κατώτερης δευτεροβάθμιας και σε 8 χώρες δεν απαιτείται για την προαγωγή ή την αύξηση του μισθού (Δείκτης D7).
• Το 2012 περισσότεροι από 4,5 εκατομμύρια σπουδαστές είχαν εγγραφεί σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εκτός της χώρας ιθαγένειας. Η Αυστραλία, η Αυστρία, η Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Λουξεμβούργο και η Νέα Ζηλανδία έχουν την υψηλότερη αναλογία διεθνών σπουδαστών ως ποσοστό των συνολικών εγγραφών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Δείκτης C4).