OECD Multilingual Summaries

Economic Policy Reforms 2016

Going for Growth Interim Report

Summary in Greek

Μεταρρυθμίσεις οικονομικής πολιτικής 2016

Με στόχο την ανάπτυξη ‑ Ενδιάμεση έκθεση

Περίληψη στα ελληνικά

Οι προοπτικές της παγκόσμιας ανάπτυξης παραμένουν συγκεχυμένες βραχυπρόθεσμα, καθώς οι αναδυόμενες οικονομίες χάνουν τη δυναμικότητά τους, το παγκόσμιο εμπόριο επιβραδύνεται και η ανάκαμψη στις προηγμένες οικονομίες συμπαρασύρεται από τις έμμονα χαμηλές επενδύσεις. Τα βραχυπρόθεσμα αυτά προβλήματα ανακύπτουν υπό συνθήκες γενικευμένης μείωσης της παραγωγικότητας, με την πτωτική τάση να χρονολογείται από την αρχή της δεκαετίας του 2000 –τουλάχιστον στις προηγμένες οικονομίες– και με ελάχιστες ενδείξεις ανάκαμψης. Η επιβράδυνση της ανάπτυξης στις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς που παρατηρήθηκε κατά τα τελευταία δύο έτη επίσης θέτει υπό αμφισβήτηση την ικανότητά τους να μειώσουν περαιτέρω την εισοδηματική ανισότητα σε σχέση με τις περισσότερες προηγμένες χώρες. Η ανάγκη για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, σε συνδυασμό με πολιτικές στήριξης της ζήτησης, παραμένει έντονη, προκειμένου να τονωθεί με βιώσιμο τρόπο η παραγωγικότητα και η δημιουργία θέσεων εργασίας που θα προάγει την κοινωνική δικαιοσύνη.

Στην έκθεση «Με στόχο την ανάπτυξη» παρέχεται μία περιεκτική αξιολόγηση που θα βοηθήσει τις εθνικές αρχές αφενός να εξετάσουν τους τρόπους που οι μεταρρυθμίσεις πολιτικής ενδέχεται να επηρεάσουν την ευεξία των πολιτών, και αφετέρου να σχεδιάσουν δέσμες πολιτικών που να ανταποκρίνονται πληρέστερα στους επιδιωκόμενους στόχους. Το πλαίσιο που παρέχει η έκθεση «Με στόχο την ανάπτυξη» είναι ουσιαστικής σημασίας, διότι βοηθά τις χώρες της ομάδας των 20, πρώτον, να παρακολουθούν τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την εκπλήρωση των υποσχέσεων που δόθηκαν το 2014 σχετικά με την αύξηση του συνδυασμένου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) κατά 2%, και δεύτερον, να προσαρμόζουν την οικεία στρατηγική ανάπτυξης αναλόγως.

Στην παρούσα ενδιάμεση έκθεση εξετάζονται οι κύριες αναπτυξιακές προκλήσεις στις οποίες πρέπει να αντεπεξέλθουν οι χώρες μέλη και επιλεγμένες χώρες μη μέλη του ΟΟΣΑ και καταγράφεται η πρόοδος που επιτεύχθηκε κατά το περασμένο έτος ως προς την υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων της διαρθρωτικής πολιτικής για την αντιμετώπισή τους (Κεφάλαιο 1). Τούτο συντελείται με βάση την προώθηση των οικείων προτεραιοτήτων κάθε χώρας που έχουν προσδιοριστεί στην έκδοση του 2015 της έκθεσης «Με στόχο την ανάπτυξη» . Επίσης, αναλύονται οι δυνητικές επιδράσεις των μεταρρυθμίσεων που ευνοούν την οικονομική μεγέθυνση για την επίτευξη ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς και τη μακροοικονομική εξισορρόπηση, εστιάζοντας κυρίως στην εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών, στην εξισορρόπηση των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών και στη μείωση της εισοδηματικής ανισότητας.

Στην έκθεση επίσης εξετάζονται τα ζητήματα και τα στοιχεία σχετικά με τις συνέπειες των μεταρρυθμίσεων που εφαρμόζονται σε συνθήκες έμμονα χαμηλής ζήτησης, καθώς και σε διαφορετικές περιπτώσεις αναφορικά με τη διαθεσιμότητα ή την αποτελεσματικότητα των μακροοικονομικών πολιτικών στη στήριξη των μεταρρυθμίσεων (Κεφάλαιο 2). Τέλος, αξιολογείται η σχέση μεταξύ του εισοδήματος που παράγεται από το ΑΕΠ και του εισοδήματος που κατανέμεται στα νοικοκυριά (Κεφάλαιο 3). Συγκεκριμένα, εξετάζεται η εξέλιξη των κύριων διαύλων μετάδοσης της αύξησης του ΑΕΠ στα νοικοκυριά κατά τις δύο τελευταίες δύο δεκαετίες στις χώρες του ΟΟΣΑ.

Προκλήσεις για τις μεταρρυθμίσεις πολιτικής

• Κατά τo σχεδιασμό μεταρρυθμιστικών στρατηγικών για τη βελτίωση της ευεξίας της πλειονότητας των πολιτών με βιώσιμο τρόπο, οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουν τις βαθιές διαρθρωτικές αδυναμίες που αποκαλύφθηκαν από την κρίση και που, όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, προϋπήρχαν ήδη.
• Η παγκόσμια επιβράδυνση της αύξησης της παραγωγικότητας χαρακτηρίστηκε από τη διεύρυνση της απόκλισης στην αύξηση της παραγωγικότητας μεταξύ επιχειρήσεων διαφόρων κλάδων, ιδιαίτερα μεταξύ των πρωτοπόρων επιχειρήσεων –ουσιαστικά πολυεθνικές επιχειρήσεις που διατήρησαν σταθερή αύξηση της παραγωγικότητας – και όλων των άλλων επιχειρήσεων που λειτουργούν εντός του ορίου παραγωγικότητας. Μεταρρυθμιστική προτεραιότητα συνιστά η άρση των φραγμών που αποθαρρύνουν την επιχειρηματικότητα και περιορίζουν την ικανότητα των επιχειρήσεων να αξιοποιούν στο μέγιστο τη διάχυση της γνώσης και της τεχνολογίας.
• Ο περιορισμός της ανεργίας παραμένει κύρια πρόκληση σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στις χώρες της Νότιας και της Κεντρικής Ευρώπης όπου η μακροχρόνια ανεργία παραμένει πολύ υψηλή. Άλλες χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με σχετικά υψηλά ποσοστά αποχώρησης από την αγορά εργασίας (π.χ. Η.Π.Α.), χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό (Κορέα και Ιαπωνία) ή υψηλό ποσοστό άτυπης απασχόλησης (στην πλειονότητα των αναδυόμενων οικονομιών της αγοράς). Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων στην αγορά εργασίας συνιστά προτεραιότητα για την επίτευξη ανάπτυξης με λιγότερους αποκλεισμούς.

Πρόοδος που συντελέστηκε το 2015

‑ Παρά την πρόοδο που επιτεύχθηκε όσον αφορά την αντιμετώπιση μερικών από τις κύριες προκλήσεις, η επιβράδυνση του ρυθμού των μεταρρυθμίσεων που παρατηρήθηκε στην περίοδο 2013‑2014 συνεχίστηκε και το 2015, ακόμα και αν ληφθούν υπόψη τα μέτρα που βρίσκονται υπό εκπόνηση και η πλήρης εφαρμογή τους εκκρεμεί.

‑ Ο ρυθμός των μεταρρυθμίσεων διέφερε μεταξύ των χωρών και μεταξύ των τομέων πολιτικής.

• Παραμένει γενικά υψηλότερος στις χώρες της Νότιας Ευρώπης (ιδιαίτερα στην Ιταλία και την Ισπανία) σε σύγκριση με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Εκτός Ευρώπης, οι χώρες όπου έχουν ληφθεί σχετικά πολλά μέτρα αναφορικά με τις συστάσεις της έκθεσης «Με στόχο την ανάπτυξη» συμπεριλαμβάνουν την Ιαπωνία μεταξύ των προηγμένων οικονομιών, και την Κίνα, την Ινδία και το Μεξικό μεταξύ των αναδυόμενων οικονομιών.
• Σχετικά περισσότερες δράσεις έχουν αναληφθεί για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό και για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων της εκπαίδευσης. Λιγότερες, όμως, ήταν οι δράσεις που στόχευαν την πολιτική για την καινοτομία, την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα ή τη ρύθμιση της αγοράς προϊόντων και της αγοράς εργασίας.

‑ Στις χώρες όπου η εισοδηματική ανισότητα προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, οι περισσότερες δράσεις που αναλήφθηκαν αναφορικά με τις προτεραιότητες πολιτικής ενδεχομένως να βοηθήσουν στη μείωση της ανισοκατανομής του εισοδήματος. Εντούτοις, οι πρόσφατες δράσεις που αναλήφθηκαν για την τόνωση της ανάπτυξης ενδεχομένως να μη βοηθήσουν τις χώρες που έχουν το μεγαλύτερο έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών να διορθώσουν τις εξωτερικές ανισορροπίες τους.

Μεταρρυθμιστική διαδικασία υπό συνθήκες ασθενούς ζήτησης

Υπό συνθήκες υποτονικών οικονομικών προοπτικών παγκοσμίως, είναι σημαντικό να δοθεί προτεραιότητα στις μεταρρυθμίσεις που μπορούν να τονώσουν την απασχόληση και την παραγωγικότητα και επιπλέον μπορούν να στηρίξουν καλύτερα την οικονομική δραστηριότητα βραχυπρόθεσμα.

• Πέρα από την αύξηση των επενδύσεων σε δημόσιες υποδομές, οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις συμπεριλαμβάνουν τον περιορισμό των εμποδίων εισόδου σε τομείς υπηρεσιών όπου η ζήτηση είναι συσσωρευμένη, τη μεταρρύθμιση των δικαιωμάτων παροχών υγείας και σύνταξης, καθώς και τη μεταρρύθμιση των πολιτικών για τη στέγαση και των προγραμμάτων βοήθειας κατά την αναζήτηση εργασίας για να διευκολυνθεί η γεωγραφική και η επαγγελματική κινητικότητα.
• Για να αυξηθούν τα οφέλη από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις απαιτείται επίσης να εξομαλυνθούν οι υπόλοιπες δυσλειτουργίες του χρηματοπιστωτικού τομέα, προκειμένου να βελτιωθεί η ροή των πιστώσεων προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις με περιορισμένη πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
• Στη ζώνη του ευρώ, η βελτίωση του συγχρονισμού των μεταρρυθμίσεων επίσης θα βοηθούσε στη μείωση του κόστους μετάβασης με την παροχή περισσότερων δυνατοτήτων στη νομισματική πολιτική να συγκρατήσει τα πραγματικά επιτόκια που ενδέχεται να αυξηθούν λόγω του έμμονα χαμηλού πληθωρισμού.
• Στις χώρες όπου τα περιθώρια δημοσιονομικών ελιγμών είναι πολύ περιορισμένα ενδεχομένως να πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην αύξηση των βραχυπρόθεσμων αποδόσεων ή στα μέτρα χαμηλού κόστους, και ενδεχομένως να πρέπει να διασφαλιστεί ότι η χρηματοδότηση άλλων μέτρων επιτυγχάνεται μέσω λύσεων που είναι όσο το δυνατόν πιο ευνοϊκές για την απασχόληση και την ανάπτυξη.

Αύξηση του ΑΕΠ και συνολικό εισόδημα νοικοκυριών

• Το πραγματικό ΑΕΠ παρουσίασε μεγαλύτερη ανοδική τάση σε σύγκριση με το πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών στην πλειονότητα των χωρών του ΟΟΣΑ κατά την περίοδο από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 μέχρι το 2013.
• Η διαφορά αυτή οφείλεται εν μέρει σε παράγοντες όπως το γεγονός ότι οι τιμές κατανάλωσης (οι οποίες συμπεριλαμβάνουν το ΦΠΑ) παρουσίασαν ανοδική τάση σε σχέση με τις τιμές παραγωγής κατά την υπό εξέταση περίοδο, με μοναδικές εξαιρέσεις τις χώρες εξαγωγείς προϊόντων όπως η Νορβηγία, η Αυστραλία και ο Καναδάς.
• Το μερίδιο του εισοδήματος των νοικοκυριών στο ΑΕΠ, που ορίζεται απλώς ως ο δείκτης του ονομαστικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών έναντι του ονομαστικού ΑΕΠ, ήταν σταθερό κατά την υπό εξέταση περίοδο και κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ. Αυτή η σταθερότητα αποκρύπτει την ετερογένεια σε επίπεδο και στην εξέλιξη του εν λόγω μεριδίου μεταξύ των χωρών, με μεγάλη πτώση να παρατηρείται στην Αυστρία και την Κορέα και μεγάλη αύξηση στη Δημοκρατία της Σλοβακίας και τη Φινλανδία.
• Οι μεταβολές στο μερίδιο του εισοδήματος των νοικοκυριών στο ΑΕΠ μπορούν να αξιολογηθούν εξετάζοντας το μερίδιο της εργασίας, του κεφαλαίου και του δευτερεύοντος εισοδήματος (δηλαδή τις καθαρές μεταβιβαστικές πληρωμές) των νοικοκυριών στο ΑΕΠ. Σε πολλές χώρες παρατηρήθηκε ταυτόχρονη πτώση του μεριδίου της εργασίας στο ΑΕΠ και του μεριδίου των εισοδημάτων κεφαλαίου των νοικοκυριών, υποδεικνύοντας ότι ένα αυξανόμενο μερίδιο των κερδών παρακρατήθηκε από τον επιχειρηματικό τομέα αντί να ανακατανεμηθεί στα νοικοκυριά.
• Εντούτοις, δεν υπάρχουν σαφείς σχέσεις μεταξύ των μεταβολών στην κατανομή του εισοδήματος μεταξύ των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και της κυβέρνησης από τη μία πλευρά, και της αύξησης της εισοδηματικής ανισότητας των νοικοκυριών που παρατηρείται σε πολλές χώρες του ΟΟΣΑ από την άλλη.