OECD Multilingual Summaries

Development Co-operation Report 2016

The Sustainable Development Goals as Business Opportunities

Summary in Greek

Έκθεση Αναπτυξιακής Συνεργασίας 2016

Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης ως ευκαιρίες επιχειρηματικής δραστηριότητας

Περίληψη στα ελληνικά

Με την υιοθέτηση του Θεματολογίου 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη και των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ), ο κόσμος διαθέτει για πρώτη φορά στην ιστορία τον πιο φιλόδοξο, πολυσχιδή και καθολικό χάρτη πορείας για την ανάπτυξη. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που προκύπτουν από τους στόχους αυτούς, η παγκόσμια κοινότητα πρέπει να συγκεντρώσει πολύ περισσότερα από τα περίπου 135 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ που παρέχονται ετησίως στο πλαίσιο της Κρατικής Αναπτυξιακής Βοήθειας (ODA). Οι επενδυτικές ανάγκες για την επίτευξη των ΣΒΑ στις αναπτυσσόμενες χώρες υπολογίζεται ότι ανέρχονται σε 3,3‑4 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το χρόνο. Η ανάληψη δράσης για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα θα απαιτήσει κάπου 100 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ κάθε χρόνο μέχρι το 2020 μόνο από τις αναπτυγμένες χώρες. Παράλληλα, οι νέοι στόχοι καθιστούν σαφές ότι οι προκλήσεις που συνεπάγεται η βιώσιμη ανάπτυξη δεν συνιστούν πλέον απλώς ζήτημα που αφορά τις φτωχές χώρες, αλλά που αφορά όλους μας. Για την επίλυση αυτών των παγκόσμιων και αλληλένδετων προβλημάτων, είναι απαραίτητη η συνεργασία ενός ευρέος φάσματος ενδιαφερόμενων φορέων – με τον ιδιωτικό τομέα να αναλαμβάνει καθοριστικό ρόλο.

Οι επενδύσεις στη βιώσιμη ανάπτυξη είναι έξυπνες επενδύσεις

Τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από την επίτευξη των ΣΒΑ είναι μεγάλα. Στην παρούσα «Έκθεση Αναπτυξιακής Συνεργασίας 2016» καθίσταται σαφές ότι η επένδυση στη βιώσιμη ανάπτυξη είναι έξυπνη επένδυση. Οι επιχειρήσεις που εισάγουν τη διάσταση της βιωσιμότητας στα επιχειρηματικά τους μοντέλα είναι κερδοφόρες και επιτυχείς, με θετική απόδοση κεφαλαίου αναφορικά με τη μείωση του κινδύνου, τη διαφοροποίηση των αγορών και των χαρτοφυλακίων, την αύξηση των εσόδων, τον περιορισμό του κόστους και τη βελτίωση της αξίας των προϊόντων. Όλο και περισσότερο οι επενδύσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες –ακόμα και στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες‑ θεωρούνται ευκαιρίες επιχειρηματικής δραστηριότητας, παρά τους κινδύνους που ενέχουν. Από την άλλη πλευρά, οι επιχειρήσεις παρέχουν, μεταξύ άλλων, θέσεις εργασίας, υποδομές, καινοτομία και κοινωνικές υπηρεσίες. Στην παρούσα έκθεση εξετάζονται πέντε τρόποι αξιοποίησης του τεράστιου δυναμικού του ιδιωτικού τομέα ως εταίρου για την επίτευξη των ΣΒΑ παρέχοντας την ποσότητα και την ποιότητα των επενδύσεων που απαιτούνται για τη στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης.

Πέντε τρόποι ευόδωσης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης

• 1. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις είναι μακράν η μεγαλύτερη πηγή ροής διεθνών κεφαλαίων προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Επίσης, θεωρούνται μία από τις πιο ευνοϊκές προς την ανάπτυξη πηγές ιδιωτικής επένδυσης. Συγκεκριμένα, δημιουργούν θέσεις εργασίας, ενισχύουν το παραγωγικό δυναμικό, διευκολύνουν την πρόσβαση των τοπικών επιχειρήσεων σε νέες διεθνείς αγορές και επιτρέπουν μέσω αυτού τη μεταφορά τεχνολογίας που μπορεί να επιφέρει θετικά μακροχρόνια αποτελέσματα. Πολλοί αναμένουν ότι αυτές οι ροές θα διαδραματίσουν πρωταρχικό ρόλο στην κάλυψη του ελλείμματος χρηματοδότησης των ΣΒΑ. Σύμφωνα με τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), οι συντονισμένες προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας θα μπορούσαν να βοηθήσουν να τετραπλασιαστούν οι άμεσες ξένες επενδύσεις μέχρι το 2030, ιδίως στις χώρες που παρουσιάζουν διαρθρωτικές αδυναμίες. Όμως, υφίστανται, λόγοι ανησυχίας: οι παγκόσμιες ροές κεφαλαίων έχουν αρχίσει να επιβραδύνονται, ενώ οι οικονομικές αδυναμίες αυξάνονται. Στο 2ο Κεφάλαιο επισημαίνεται ότι η επιβράδυνση, ή ακόμα και η αντιστροφή, της ροής άμεσων ξένων επενδύσεων θα είχε σοβαρές αρνητικές συνέπειες για τις αναπτυσσόμενες και τις διεθνείς αγορές επενδύσεων. Η σύνδεση των αναπτυξιακών στρατηγικών με τα συμπληρωματικά και αλληλοενισχυόμενα προτερήματα της ιδιωτικής επένδυσης και της αναπτυξιακής συνεργασίας μπορεί να βοηθήσει να αντισταθμιστούν οι κυκλικές και μεταβαλλόμενες τάσεις των άμεσων ξένων επενδύσεων.
• 2. Η μεικτή χρηματοδότηση (blended finance) –η στρατηγική χρησιμοποίηση δημόσιων πόρων για την παροχή, παραδείγματος χάρη, μέσων μείωσης του κινδύνου (de‑risking) για τους ιδιωτικούς επενδυτές‑ μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την κλίμακα των επενδύσεων στην ανάπτυξη. Η μεικτή χρηματοδότηση προσφέρει τεράστιες και, σε γενικές γραμμές, αναξιοποίητες δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων, φιλανθρωπικών και ιδιωτικών φορέων, προκειμένου να βελτιωθεί σημαντικά η κλίμακα των επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι δυνατότητες αυτές συνίστανται στο γεγονός ότι η χρηματοδότηση αυτού του είδους μπορεί να άρει τα εμπόδια που παρακωλύουν τους ιδιωτικούς επενδυτές να στοχεύσουν τομείς και χώρες που χρειάζονται επειγόντως επιπρόσθετες επενδύσεις. Για να επιταχύνει την κοινωνική και οικονομική πρόοδο προς την επίτευξη των ΣΒΑ, η μεικτή χρηματοδότηση θα πρέπει να κλιμακωθεί, αλλά με συστηματικό τρόπο που επιτρέπει να αποφευχθούν ορισμένοι κίνδυνοι. Στο 3ο Κεφάλαιο εξετάζεται η χρήση της αναπτυξιακής και της φιλανθρωπικής χρηματοδότησης για την αποδέσμευση πόρων, μέσω μηχανισμών μεικτής χρηματοδότησης που έχουν τη δυνατότητα να μεταβάλλουν τις οικονομίες, τις κοινωνίες και τις ζωές των ανθρώπων. Σημειώνεται επίσης ότι, μολονότι η ιδέα του συνδυασμού των δημόσιων και των ιδιωτικών χρηματοδοτικών πόρων στο πλαίσιο της αναπτυξιακής συνεργασίας δεν είναι καινούργια, ο ρόλος της μέχρι σήμερα ήταν οριακός.
• 3. Στο 4ο Κεφάλαιο της παρούσας έκθεσης περιγράφονται οι εργασίες που έχουν ήδη ξεκινήσει για την παρακολούθηση και τη μέτρηση των αποτελεσμάτων των δημόσιων παρεμβάσεων που έχουν ως στόχο την κινητοποίηση της ιδιωτικής επένδυσης. Τούτο πρόκειται να αποτελέσει ένα σημαντικό στοιχείο του νέου πλαισίου «συνολικής κρατικής στήριξης για τη βιώσιμη ανάπτυξη» (TOSSD), που θα παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις στρατηγικές και τις βέλτιστες πρακτικές χρηματοδότησης βοηθώντας στην προσέλκυση αναπτυξιακής χρηματοδότησης για τη στήριξη των ΣΒΑ. Μία πρόσφατη έρευνα του ΟΟΣΑ επιβεβαίωσε τη σκοπιμότητα που έχει η συλλογή και η μέτρηση δεδομένων που αφορούν την άμεση επίδραση που ασκούν στην κινητοποίηση οι εγγυήσεις, τα κοινοπρακτικά δάνεια και τα μερίδια σε εταιρείες επενδύσεων. Σημειωτέον ότι έχουν ήδη ξεκινήσει εργασίες για την ανάπτυξη παρόμοιων μεθοδολογιών και για άλλα χρηματοδοτικά μέσα. Όμως χρειάζεται να γίνουν πολλά ακόμη, ιδίως όσον αφορά την εξεύρεση τρόπων για τη μέτρηση της έμμεσης ‑ή «καταλυτικής»‑ επίδρασης των δημόσιων παρεμβάσεων στην επίτευξη των παγκόσμιων στόχων και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο ΟΟΣΑ συντονίζει τις προσπάθειές του με τις εργασίες που πραγματοποιούνται σε άλλα φόρουμ έτσι, ώστε να διασφαλίζεται η συνοχή.
• 4. Για να είναι η ανάπτυξη πραγματικά βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς, πρέπει να ωφελεί όλους τους πολίτες, ιδίως τους πιο φτωχούς, τους πιο περιθωριοποιημένους και ευάλωτους. Οι επενδύσεις κοινωνικού αντίκτυπου μετασχηματίστηκαν κατά την περασμένη δεκαετία σε έναν καινοτόμο τρόπο αύξησης των ωφελημάτων που παρέχει η επιχειρηματική δραστηριότητα στους φτωχότερους και πιο περιθωριοποιημένους πληθυσμούς του κόσμου. Οι επιχειρήσεις που παράγουν μετρήσιμη κοινωνική και χρηματοοικονομική απόδοση μπορούν να φέρουν αποτελεσματικότητα, καινοτομία, λογοδοσία και κλίμακα στις αναπτυξιακές προσπάθειες. Οι δημόσιοι πόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ενισχύσουν και να προωθήσουν αυτού του είδους τις επενδύσεις μέσω της κατανομής των κινδύνων και επίσης μέσω της στήριξης ενός υγιούς επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ιδιαίτερα στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες και στις χώρες που εξέρχονται από σύρραξη. Αυτά τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα μπορούν να συμπληρώσουν τα υφιστάμενα, ιδιαίτερα σε τομείς που δεν είναι παραδοσιακά δημοφιλείς στις επιχειρήσεις ‑όμως είναι απολύτως αναγκαίοι για τους φτωχούς‑ όπως η εκπαίδευση, η υγεία και οι κοινωνικές υπηρεσίες.
• 5. Για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να κάνουν καλό χωρίς να προξενούν ζημίες, ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να είναι υποχρεωμένος να τηρεί τα ίδια διεθνή πρότυπα διαφάνειας και λογοδοσίας όπως όλοι οι άλλοι δρώντες. Στο 6ο Κεφάλαιο εξετάζονται οι αρχές και τα πρότυπα της υπεύθυνης επιχειρηματικής συμπεριφοράς και πως η τήρησή τους μπορεί να παράσχει στις υπεύθυνες επιχειρήσεις ένα πλεονέκτημα που ευνοεί το καθαρό αποτέλεσμά τους, ενώ παράλληλα επιφέρει θετικά αποτελέσματα για τους ανθρώπους και τον πλανήτη. Οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις διαδραματίζουν συμπληρωματικό ρόλο εφαρμόζοντας, προωθώντας και καθιστώντας δυνατή την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά. Οι Κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις βοηθούν στη βελτιστοποίηση της συνεισφοράς τους στηρίζοντας την ανάπτυξη επιχειρηματικής πρακτικής που θα είναι υπεύθυνη και υπόλογη, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η ποσότητα των επενδύσεων θα συναρμοστεί με την επιχειρηματική ποιότητα αποφέροντας κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη.

Στην παρούσα έκθεση παρέχονται παραδείγματα των τρόπων με τους οποίους ο ΟΟΣΑ ενθαρρύνει το διάλογο και δημιουργεί ευκαιρίες για τη συνεργασία των πολλών ενδιαφερόμενων φορέων που συμμετέχουν στη βιώσιμη ανάπτυξη. Επίσης, παρουσιάζονται συγκεκριμένες περιπτώσεις που απεικονίζουν τις προσπάθειες που ήδη καταβάλλονται από επιχειρήσεις για την προώθηση της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Σε αυτήν την εποχή που χαρακτηρίζεται από την παγκοσμιοποίηση, την ταχεία τεχνολογική πρόοδο και τον ανταγωνισμό για τους πολύτιμους πόρους, είναι σημαντικό να μη λησμονείται ότι οι επιχειρήσεις ευημερούν όταν ο κόσμος ευημερεί.