OECD Multilingual Summaries

Interconnected Economies. Benefiting from Global Value Chains

Summary in Polish

Połączone gospodarki. Czerpanie korzyści z globalnych łańcuchów wartości

Streszczenie w języku polskim

Konkurencyjność

• Konkurencyjność w globalnych łańcuchach wartości wymaga wzmocnienia tych czynników produkcji, które trudno realizować gdzie indziej, przez co istnieje małe prawdopodobieństwo, że będzie je można „przenieść” za granicę. Wymaga to inwestowania w umiejętności i kapitał ludzki oraz wysokiej jakości infrastrukturę, a także promowania silnych więzi między przemysłem a światem akademickim i rozwijania wiedzy milczącej. Ważnym czynnikiem wpływającym na decyzje inwestycyjne firm jest również jakość instytucji i władz.
• Istotną rolę w niszowych obszarach globalnych łańcuchów wartości odgrywają małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP), które mają swój udział w eksporcie większych firm.
• Podstawowym działaniem w globalnych łańcuchach wartości pozostaje produkcja, nawet jeśli znaczna część wytwarzanej wartości ma związek z usługami.
• Tradycyjna polityka wsparcia nie uwzględnia połączonego charakteru produkcji w globalnych łańcuchach wartości ani potrzeby konkurencji i otwartości. Zwiększa ona ryzyko protekcjonizmu, podczas gdy sukces na rynkach międzynarodowych zależy w równym stopniu od możliwości eksportu i od importowania produktów wejściowych o wysokiej jakości.

Handel

• W większości gospodarek mniej więcej jedna trzecia importowanych półproduktów jest następnie eksportowana. W globalnych łańcuchach wartości cła i inne bariery eksportowe stanowią w konsekwencji podatek eksportowy. Na skuteczność funkcjonowania globalnych łańcuchów wartości wpływają także ograniczenia eksportu. Negatywne konsekwencje ochrony handlu kumulują się, gdy części i komponenty wielokrotnie przekraczają granice.
• Metody ułatwiania handlu, takie jak szybkie i wydajne procedury portowe i celne, sprzyjają płynnemu funkcjonowaniu łańcuchów wartości. Zbieżność norm i wymogów w zakresie certyfikacji oraz wzajemne uznawanie porozumień może zmniejszyć obciążenia firm eksportowych.
• Liberalizacja taryf celnych może stwarzać nowe możliwości dla handlu, natomiast dla globalnych łańcuchów wartości konieczne są również wydajne usługi oraz transgraniczny przepływ osób, kapitału i technologii.
• W wielu krajach OECD usługi składają się na ponad połowę wartości tworzonej w globalnych łańcuchach wartości; w Chinach zaś wielkość ta przekracza 30%.

Inwestycje

• Ze względu na istotną rolę przedsiębiorstw wielonarodowych obniżenie barier inwestycyjnych to skuteczny sposób na integrację kraju z globalnymi łańcuchami wartości. Przeszkody w dokonywaniu inwestycji transgranicznych mogą mieć negatywny wpływ na bogactwo, zarówno w kraju macierzystym, jak i kraju przyjmującym, ponieważ utrudniają skuteczne funkcjonowanie globalnych łańcuchów wartości.
• System zbudowany na tysiącach dwustronnych i regionalnych umów inwestycyjnych nie odzwierciedla wystarczająco połączonego charakteru gospodarek w globalnych łańcuchach wartości.
• W promowaniu i ułatwianiu inwestycji należy w większym stopniu skupić się na działaniach podejmowanych w globalnych łańcuchach wartości, nie na branżach. Polityka musi uwzględniać fakt, że sukces zależy zarówno od inwestycji krajowych, jak i zagranicznych.
• Duże przedsiębiorstwa wielonarodowe, w tym niektóre przedsiębiorstwa państwowe, są ważnymi graczami w globalnych łańcuchach wartości, zgłaszającymi wątpliwości dotyczące polityki, na przykład na temat skutków konkurencji na niższych poziomach rynku.
• Globalne łańcuchy wartości mogą sprzyjać rozprzestrzenianiu idei dotyczących odpowiedzialnego postępowania w biznesie; działalność biznesowa powinna być prowadzona z poszanowaniem praw i godności człowieka zgodnie z Wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz uznanymi standardami Międzynarodowej Organizacji Pracy i Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Rozwój

• Dzięki dostępowi do sieci, rynków globalnych, kapitału, wiedzy i technologii integracja w globalnych łańcuchach wartości może być pierwszym krokiem w rozwoju gospodarczym.
• Ponieważ w skład globalnych łańcuchów wartości wchodzą działania objęte umowami zawieranymi w obrębie przedsiębiorstw wielonarodowych oraz pomiędzy nimi i niezależnymi dostawcami, możliwość egzekwowania umów ma podstawowe znaczenie. Kraje o stabilnych systemach prawnych z reguły eksportują więcej w bardziej złożonych branżach. Zadania wymagające bardziej skomplikowanych umów łatwiej realizować w krajach dysponujących sprawnie funkcjonującymi instytucjami nadzorującymi realizację zobowiązań kontraktowych.
• Wiele krajów o niskich dochodach pozostaje wykluczonych z globalnych łańcuchów wartości ze względu na położenie, brak zasobów naturalnych i infrastruktury bądź środowisko biznesowe.

Dostosowanie i zagrożenia

• Międzynarodowa konkurencja w obrębie globalnych łańcuchów wartości wiąże się z kosztami dostosowania — ponieważ niektóre działania nasilają się, gdy inne słabną, a działalność realizowana jest w różnych krajach.
• Polityka musi ułatwiać proces dostosowania poprzez działania na rynku pracy i politykę społeczną oraz inwestycje w edukację i podnoszenie umiejętności. Polityka strukturalna pomaga także w zwiększaniu elastyczności, a tym samym odporności gospodarek na przyszłe wstrząsy.
• Źródłem tej odporności jest ściślejsza łączność między gospodarkami. Może ona także prowadzić do rozprzestrzeniania się niekorzystnych zjawisk, jeśli zdarzenia w jednej części globalnych łańcuchów wartości będą wpływać na cały system.
• Biorąc pod uwagę istotny wpływ globalnych łańcuchów wartości na bogactwo, rządy, przedsiębiorstwa i inni interesariusze wciąż muszą mieć świadomość swoich ról i obowiązków w odniesieniu do nadzoru.

Główne zalecenia

• Wzmacnianie współpracy i koordynacji wielostronnej w celu utrzymania otwartego i przewidywalnego klimatu inwestycji międzynarodowych, zachęcającego do inwestycji w globalne łańcuchy wartości oraz pomocy w godzeniu polityki krajowej z globalnym charakterem działalności gospodarczej.
• Utrzymanie otwartości rynków i nieuleganie presji protekcjonistycznej. Dalsza liberalizacja handlu, najlepiej wielostronna, w celu wytworzenia jak najsilniejszych powiązań między wcześniejszymi i późniejszymi etapami łańcucha wartości. Wprowadzenie ułatwień handlowych, m.in. w postaci porozumienia Światowej Organizacji Handlu.
• Unikanie wojen na zachęty w celu przyciągnięcia szczególnie wartościowych etapów globalnych łańcuchów wartości.
• Wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw poprzez politykę zachęcającą do nawiązywania współpracy z firmami międzynarodowymi, zwiększającą potencjał MSP w zakresie dostaw i możliwości innowacji oraz sprzyjającą stosowaniu norm produktowych.
• Inwestowanie w umiejętności i zaawansowane technologie produkcji z włączaniem ich do branż tradycyjnych, poprzez politykę umacniającą sieci i współpracę, co sprzyja zakotwiczeniu produkcji i tworzeniu wartości.
• Wspieranie inwestycji w zasoby wiedzy, np. w obszarze badań i rozwoju oraz projektowania, a także wspomaganie rozwoju ważnych kompetencji gospodarczych, przede wszystkim umiejętności i zarządzania.
• Reformowanie regulacji oraz liberalizacja handlu i inwestycji w usługi celem zwiększenia konkurencji oraz podniesienia wydajności i jakości usług.
• Obniżenie barier inwestycyjnych, aby pomóc krajom rozwijającym się we włączaniu się do globalnych łańcuchów wartości.
• Oferowanie wsparcia gospodarkom wschodzącym w celu poprawy ich otoczenia biznesowego i uzyskania przez nie zdolności uczestnictwa w handlu międzynarodowym.
• Wspieranie tworzenia potencjału w drodze inicjatyw pomocy dla handlu, zmierzające do poprawy sytuacji najbiedniejszych gospodarek rozwijających się.
• Zachęcanie do stosowania podejścia zakładającego zaangażowanie wielu interesariuszy w celu zapobiegania potencjalnym zagrożeniom (mimo że to firmy ponoszą główną odpowiedzialność w tym względzie), co obejmuje działania rządów na rzecz wspierania wymiany informacji i pogłębiania umiejętności.
• Inicjowanie dalszych prac na rzecz mierzenia roli inwestycji w globalne łańcuchy wartości oraz wpływu globalnych łańcuchów wartości na zatrudnienie, umiejętności i dochody.