OECD Multilingual Summaries

Perspectives on Global Development 2017

International Migration in a Shifting World

Summary in Polish

Perspektywy globalnego rozwoju 2017

Migracje międzynarodowe w zmieniającym się świecie

Streszczenie w języku polskim

Globalny rozwój gospodarczy nasila migracje.

W 2015 roku poza krajem urodzenia żyło ok. 243 milionów ludzi, co odpowiada 3,3% światowej populacji i stanowi wzrost z 2,7% w 1995 roku. Zmiany, jakie w ciągu ostatnich dwudziestu lat przeszła działalność gospodarcza w krajach rozwijających się (o niskich i średnich przychodach) nie pociągnęła za sobą równoległych zmian w migracji do tych krajów. Na podstawie analizy wpływu zmian dobrobytu na migracje według nowej, trójkierunkowej klasyfikacji państw niniejszy raport wskazuje, że migranci są coraz bardziej zainteresowani wyjazdem do krajów o wysokich przychodach. Między rokiem 1995 i 2015 odsetek imigrantów przyjeżdżających do tych krajów zwiększył się o 13 punktów procentowych i stanowi prawie dwie trzecie ich ogólnej liczby. Co więcej, rozwój gospodarczy w krajach wschodzących pobudza migracje międzynarodowe, gdyż dzięki niemu coraz więcej ludzi dysponuje niezbędnymi do migracji zasobami finansowymi.

Ludzie wybierają te kraje nie tylko ze względu na wyższe zarobki, lecz także na lepszą jakość życia. Pomimo postępów notowanych w wielu krajach rozwijających się różnica w przychodach w stosunku do krajów o wysokich zarobkach zwiększa się, a różnice w kwestii jakości życia pozostają wyraźne. Obecność sieci kontaktów migrantów (rodzina, przyjaciele i środowisko), którzy już żyją w państwach tradycyjnie przyjmujących, pomaga także ograniczyć koszty migracji, tym samym zwiększając skupienie imigrantów w kilku preferowanych krajach.

Polityka publiczna ma także wpływ na migracje. Liczne regulacje, poza polityką migracyjną, wpływają na ruchy i modele migracyjne na wiele często złożonych sposobów. Zrozumienie ich jest kluczowe, aby zwiększyć korzyści i ograniczyć koszty migracji tak dla kraju pochodzenia, jak i dla kraju przyjmującego oraz samych migrantów.

Choć większość migrantów międzynarodowych wyjeżdża własnowolnie, niektórzy są do tego zmuszeni poprzez konflikty zbrojne lub przemoc. Na koniec 2015 roku ogólna liczba uchodźców wynosiła 16,1 miliona. W przeciwieństwie do pozostałych migrantów międzynarodowych większość uchodźców (87%) zatrzymuje się w krajach rozwijających się.

Migracje jako czynnik rozwoju.

Migracje międzynarodowe to szansa dla państw pochodzenia, państw przyjmujących oraz dla samych migrantów. Korzyści z migracji nie są jednak jeszcze w pełni wykorzystywane i wiele jest jeszcze do zrobienia, aby w pełni czerpać zyski z coraz bardziej mobilnego świata. W sytuacji, w której więcej jest osób chcących wyemigrować niż tych, które faktycznie mogą to zrobić, konieczne jest przyjęcie trójaspektowego podejścia, dzięki któremu możliwe będzie wykorzystanie migracji do rozwoju.

Pierwszy aspekt ‑ tworzenie polityk biorących pod uwagę aspekt rozwojowy.

Migracje nie są warunkiem niezbędnym do rozwoju, choć mogą się do niego w znacznym stopniu przyczynić zarówno w krajach pochodzenia, jak i w krajach przyjmujących migrantów. Decydenci polityczni powinni tworzyć strategie migracji i rozwoju tak, aby ograniczyć koszty wynikające z mobilności, a zwiększyć korzyści.

W krajach pochodzenia migrantów przepisy powinny obejmować obniżenie kosztów przekazów pieniężnych oraz kierowanie ich w rentowne inwestycje, zachęcanie rodaków mieszkających za granicą do podejmowania inicjatyw na rzecz rozwoju, zachęcanie do powrotu i reintegracja emigrantów oraz zapewnianie wsparcia pozostawionym rodzinom. W krajach, które odnotowują wysoki poziom emigracji należy podwoić starania dotyczące polepszenia warunków do życia w kraju, przede wszystkim poprzez tworzenie możliwości godziwego zatrudnienia i polepszanie jakości życia.

W krajach przyjmujących regulacje prawne powinny dotyczyć polepszenia rynku pracy, ograniczenia szarej strefy, rozszerzenia podstawy opodatkowania oraz wzmocnienia rynków finansowych tak, aby osiągnąć maksymalne korzyści gospodarcze z imigracji, promowania integracji i spójności społecznej poprzez zapewnianie imigrantom kursów językowych, edukacji oraz opieki zdrowotnej, ochrony praw imigrantów niezależnie od ich statusu migracyjnego oraz tworzenia strategii komunikacji mających na celu zmianę postaw społecznych wobec imigracji.

Twórcy przepisów prawnych we wszystkich sektorach powinni także wziąć w większym stopniu pod uwagę współzależności istniejące między polityką migracyjną a innymi politykami publicznymi i zawrzeć aspekt migracji w opracowywanych strategiach rozwoju.

Drugi aspekt ‑ wspieranie spójności przepisów i instytucji.

Decydenci polityczni powinni dążyć do promowania lepszej koordynacji inicjatyw publicznych tak, aby zwiększyć wpływ migracji na rozwój. Większa spójność regulacji prawnych może pomóc w zrównoważeniu polityki i dostosowaniu jej do potrzeb wszystkich zainteresowanych stron, a zwłaszcza migrantów.

Osiągnięcie spójności politycznej i instytucjonalnej na poziomie krajowym wymaga wprowadzania mechanizmów ułatwiających koordynację krajową, zachęcania do podejmowania inicjatyw na poziomie lokalnym, gdyż to właśnie władze lokalne odgrywają pierwszoplanową rolę w zarządzaniu imigracją, a także promowania konsultacji i partnerstw z podmiotami pozarządowymi zajmującymi się migracją i rozwojem.

Polityka prowadzona w jednym kraju może wywierać skutki na inne kraje. Protekcjonizm w handlu w krajach o wysokich przychodach, w szczególności w branży rolniczej i tekstylnej, stanowi na przykład barierę do rozwoju krajów o niskich wynogrodzeniach, a przez to pośrednio przyczynia się do zwiększenia presji migracyjnej z krajów rozwijających się. Decydenci polityczni powinni więc wziąć te aspekty pod uwagę w celu tworzenia bardziej spójnych polityk.

Trzeci aspekt ‑ wzmacnianie współpracy międzynarodowej.

Środowisko międzynarodowe powinno wzmocnić mechanizmy współpracy, które pomogą w stawianiu czoła aktualnym i przyszłym wyzwaniom związanym z migracjami.

Umowy dwustronne mogą zwiększyć korzyści i sprawność migracji. Przykładem są porozumienia wizowe pozwalające dostosować liczbę wiz do zmieniającej się sytuacji w obu krajach, umowy ramowe dotyczące wzajemnego uznawania umiejętności i kwalifikacji, partnerstwa w kwestii rozwoju umiejętności oraz możliwość przenoszenia emerytur.

Aby zachęcić do mobilności regionalnej, państwa powinny zawierać przepisy dotyczące wolnego przemieszczania się ludzi w regionalnych porozumieniach na rzecz handlu, a regionalne urzędy pracy powinny informować pracowników o możliwościach zatrudnienia w innych krajach.

Ogólnoświatowe zarządzanie migracjami międzynarodowymi jest obecnie dość ograniczone. Zawarcie związanych z migracjami postanowień w Celach Zrównoważonego Rozwoju powinno pozwolić na ustalenie zobowiązań, które można kontrolować wielostronnie, na poziomie regionalnym i krajowym. Globalne porozumienie na rzecz uchodźców (Global Compact on Refugees) oraz Globalne porozumienie na rzecz bezpiecznych, kontrolowanych i legalnych migracji (Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration), które mają zostać przyjęte w 2018 roku, byłyby kolejnymi wartościowymi elementami globalnego systemu zarządzania.

Do walki z kryzysem uchodźczym niezbędna jest silniejsza solidarność międzynarodowa. Kraje o wysokich zarobkach powinny wspierać kraje przyjmujące uchodźców poprzez pomoc finansową, tworzenie umów o przesiedlaniu oraz zwiększanie dostępu do alternatywnych dróg dla uchodźców (np. migracja zarobkowa, wizy studenckie).

Migracje stanowią istotny aspekt globalizacji, a ich waga będzie rosnąć z czasem. Niezbędna jest większa ilość danych i badań naukowych oraz prowadzenie opartych na faktach działań politycznych. Środowisko międzynarodowe musi znaleźć trwałe rozwiązania, które pozwolą zmierzyć się z przyszłymi wyzwaniami coraz bardziej mobilnego świata i rozwiązywać sytuacje, które przyspieszają gwałtowny wzrost liczby ludzi, którzy w desperacji chcą uchronić się przed wojną. W kwestiach wspierania zrównoważonego rozwoju oraz zastosowania migracji w tym celu jest jeszcze wiele do zrobienia.